E-Księgarnia
Jedenasta edycja cyklu wykładów „Z kamerą po PRL-u”, w której spróbujemy przedstawić rzeczywistość peerelowską widzianą przez pryzmat filmów fabularnych i dokumentalnych, jak również kronik filmowych, powstałych w latach 1944–1989. Filmy zrealizowane w PRL stanowią specyficzne świadectwo kultury tamtych lat. Z jednej strony są, mimo wszystko, przynajmniej w jakiejś mierze odzwierciedleniem autentycznego życia, przetworzonym przez ideologiczne, a w jeszcze większym stopniu polityczne widzenie świata. Z drugiej pokazują, w jaki sposób konstruowany był tekst filmowy, jak przedstawiano pewną formę świata wyobrażonego, jak również wskazują na cechy charakterystyczne dla estetyki filmu fabularnego i dokumentalnego. Opowiemy o bardzo różnych zjawiskach charakterystycznych dla powojennego kina polskiego; zarówno tych, które wprost wynikały z polityki kulturalnej tamtego okresu, jak i tych niezależnych artystycznie. Oprócz arcydzieł polskiego kina, pokazane zostaną także fragmenty filmów o jednoznacznie propagandowym zabarwieniu. Na początku opowiemy, w jaki sposób można odczytywać tekst filmowy jako źródło wiedzy o Polsce Ludowej, a w kolejnych spotkaniach zaprezentujemy filmowe wizerunki, do których kino PRL-u odwoływało się często i chętnie, ale które wbrew pozorom, nie zawsze były proste i jednoznaczne.
Seminarium adresowane jest do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, studentów kierunków humanistycznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, z możliwością wykorzystania podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w nowej formule, sprawdzającej umiejętność analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury, np. filmu. Proponujemy sześć spotkań w cyklu miesięcznym odbywających się od stycznia do czerwca 2017 r. Udział w seminarium – jako formie doskonalenia zawodowego – zostanie potwierdzony pisemne.
W poniedziałek, 6 marca br., odbyło się spotkanie na temat: Portret wroga w kinie PRL-u
Figura wroga była obecna przez cały czas trwania peerelowskiej kinematografii. W znacznej mierze wynikała z dramaturgii, starcie z wrogiem należy do istotnych wyznaczników kina wojennego czy szpiegowskiego. Dzięki tej figurze realizowano także zadania ideologiczne oraz polityczne, nierzadko łącząc propagandę z wzorami kultury popularnej. Dzięki wskazywaniu na działalność wroga, tworzono negatywny wizerunek przeciwników politycznych, legitymizowano działania władzy i wzywano do czujności. Najbardziej wyraźne i jednoznaczne przykłady można odnaleźć w kinie socrealistycznym (wrogowie klasowi, imperialiści itd.), ale wróg pojawiał się także w filmach realizowanych w kolejnych dekadach, aż do końca PRL. W latach 60. motyw odwiecznego wroga wykorzystywała propaganda antygermańska. Z kolei latach 80. postać wroga pojawia się m.in. w propagandowych opisach stanu wojennego.
Pokazane zostaną fragmenty następujących filmów: Go Home (1952), reż. Bronisław Wiernik, Żołnierz zwycięstwa (1953), reż. Wanda Jakubowska, Piątka z ulicy Barskiej (1954), reż. Aleksander Ford, Trzy opowieści (1953), reż. Czesław Petelski, Konrad Nałęcki, Ewa Poleska, Pożegnanie z diabłem (1956), reż. Wanda Jakubowska, Spotkanie ze szpiegiem (1964), reż. Jan Batory, Sąsiedzi (1969), reż. Aleksander Ścibor-Rylski, Polska Kronika Filmowa 10/71 (Sukces polskiego wywiadu; Indochiny w ogniu), W obronie socjalizmu (1982), reż. Marian Duszyński
Wykład:
prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu, autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; Polskie seriale telewizyjne, red. Piotr Zwierzchowski, Barbara Giza, John Bates, Karolina Kosińska, Bydgoszcz 2015.
Kolejne tematy:
- Młodzież w kinie PRL – filmowy portret – kwiecień 2017
- Filmowe wizje historii – maj 2017
- Peerelowskie kulinaria na taśmie filmowej – czerwiec 2017
Miejsce spotkań:
Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki, Warszawa, ul. Marszałkowska 21/25 (obok Trasy Łazienkowskiej).
Koordynator projektu:
Sławomir Stępień, tel. (22) 860-70-50, slawomir.stepien@ipn.gov.pl
Wstęp wolny