Nawigacja

Aktualności

Obraz Rosjan w kinie PRL-u. Seminarium „Z kamerą po PRL-u. Oblicza polskiego kina powojennego” – Warszawa, 9 października 2017

Dwunasta edycja cyklu wykładów „Z kamerą po PRL-u”, w której spróbujemy przedstawić rzeczywistość peerelowską widzianą przez pryzmat filmów fabularnych i dokumentalnych, jak również kronik filmowych, powstałych w latach 1944–1989. Filmy zrealizowane w PRL stanowią specyficzne świadectwo kultury tamtych lat. Z jednej strony są, mimo wszystko, odzwierciedleniem autentycznego życia, przetworzonym przez ideologiczne, a w jeszcze większym stopniu polityczne widzenie świata. Z drugiej pokazują, w jaki sposób konstruowany był tekst filmowy, jak przedstawiano pewną formę świata wyobrażonego, jak również wskazują na cechy charakterystyczne dla estetyki filmu fabularnego i dokumentalnego. Opowiemy o bardzo różnych zjawiskach charakterystycznych dla powojennego kina polskiego; zarówno tych, które wprost wynikały z polityki kulturalnej tamtego okresu, jak i tych niezależnych artystycznie. Oprócz arcydzieł polskiego kina, pokazane zostaną także fragmenty filmów o jednoznacznie propagandowym zabarwieniu. W kolejnych spotkaniach zaprezentujemy filmowe wizerunki, do których kino PRL-u odwoływało się w różnym stopniu, ale które wbrew pozorom, nie zawsze były proste i jednoznaczne.

Seminarium adresowane jest do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, studentów kierunków humanistycznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, z możliwością wykorzystania podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w nowej formule, sprawdzającej umiejętność analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury, np. filmu. Proponujemy sześć spotkań w cyklu miesięcznym odbywających się od października 2017 r. Udział w seminarium – jako formie doskonalenia zawodowego – może zostać potwierdzony pisemne.

W poniedziałek 9 października br. odbyło się spotkanie na temat: Obraz Rosjan w kinie PRL-u

„Przyjaźń” ze Związkiem Radzieckim była dogmatem przez cały okres PRL-u. Obraz Rosjan i człowieka radzieckiego był w kinie determinowany koniecznością dostosowania się do politycznych i ideologicznych wymogów. W oficjalnym tekście kultury peerelowskiej nie mogło być miejsca na prawdziwe i złożone ukazanie stosunków polsko-radzieckich. Obraz relacji międzyludzkich ograniczał się do ujmowanych melodramatycznie bądź romansowo historii miłosnych albo do wątku przyjaźni frontowej. Podejmowano tematy bezpieczne, zgodne z oficjalnymi wytycznymi, niewywołujące możliwych niepożądanych skojarzeń. Należało nie tylko zaprezentować dość wyidealizowany portret Rosjanina, ale także przekonać polskiego odbiorcę, że jest on wiarygodny. W kinie PRL-u można zaobserwować dwa, nieco sprzeczne ze sobą zjawiska. Twórcy musieli brać pod uwagę obowiązującą wykładnię przyjaźni polsko-radzieckiej i braterstwa między narodami, z drugiej strony jednak nie mogli pozwolić sobie na całkowite ignorowanie istniejących w społeczeństwie stereotypów i resentymentów, ani pamięci oraz doświadczeń II wojny światowej i lat powojennych. Dlatego też w wielu przypadkach widoczne są starania, aby propagandowa wizja potężnego Związku Radzieckiego i jego mieszkańców, nie stała się nazbyt dominująca. Dlatego też, wbrew pozorom, postaci Rosjan nie pojawiały się zbyt często w peerelowskich filmach fabularnych (mniej więcej tyle samo filmów o tej problematyce powstało w Polsce Ludowej, jak i po 1989 r.), nieco częściej miało to miejsce w dokumencie, czy też kronice filmowej.

Pokazane zostały fragmenty następujących filmów: Miasto nieujarzmione, reż. Jerzy Zarzycki, 1950; Matrosowcy, reż. Roman Banach, 1951; Polska Kronika Filmowa 11-12/53 (Śmierć Stalina); Domek z kart, reż. Erwin Axer (konsultacja Stanisław Wohl), 1954; Gdzie jest generał…, reż. Tadeusz Chmielewski, 1963; Przerwany lot, reż. Leonard Buczkowski, 1964; Drużba znaczy przyjaźń, reż. Jerzy Ziarnik, 1975; Wszystko, co najważniejsze, reż. Robert Gliński, 1992; Sauna, reż. Filip Bajon, 1992.

Kolejne tematy:

  • Obraz Niemców w kinie PRL-u 6 listopada 2017
  • Partia i jej przedstawiciele w kinie PRL-u 4 grudnia 2017
  • Portrety funkcjonariuszy – obraz aparatu represji w kinie PRL-u – 2018
  • Obraz sportu w kinie PRL-u – 2018
  • PRL w komedii, komedia w PRL-u – 2018

Wykład:

prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy), autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; Polskie seriale telewizyjne, red. P. Zwierzchowski, B. Giza, J. Bates, K. Kosińska, Bydgoszcz 2015.

Miejsce spotkań:

Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki, ul. Marszałkowska 21/25, Warszawa

Koordynator projektu:

Sławomir Stępień, tel. (22) 860-70-50, slawomir.stepien@ipn.gov.pl

do góry