E-Księgarnia
Dwunasta edycja cyklu wykładów „Z kamerą po PRL-u”, w której próbujemy przedstawić rzeczywistość peerelowską widzianą przez pryzmat filmów fabularnych i dokumentalnych, jak również kronik filmowych, powstałych w latach 1944–1989. Filmy zrealizowane w PRL stanowią specyficzne świadectwo kultury tamtych lat. Z jednej strony są, mimo wszystko, odzwierciedleniem autentycznego życia, przetworzonym przez ideologiczne, a w jeszcze większym stopniu polityczne widzenie świata. Z drugiej pokazują, w jaki sposób konstruowany był tekst filmowy, jak przedstawiano pewną formę świata wyobrażonego, jak również wskazują na cechy charakterystyczne dla estetyki filmu fabularnego i dokumentalnego. Opowiadamy o bardzo różnych zjawiskach charakterystycznych dla powojennego kina polskiego; zarówno tych, które wprost wynikały z polityki kulturalnej tamtego okresu, jak i tych niezależnych artystycznie. Oprócz arcydzieł polskiego kina, pokazujemy także fragmenty filmów o jednoznacznie propagandowym zabarwieniu. W kolejnych spotkaniach prezentujemy filmowe wizerunki, do których kino PRL-u odwoływało się w różnym stopniu, ale które wbrew pozorom, nie zawsze były proste i jednoznaczne.
Seminarium adresowane jest do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, studentów kierunków humanistycznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, z możliwością wykorzystania podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w nowej formule, sprawdzającej umiejętność analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury, np. filmu. Cykl obejmuje sześć spotkań odbywających się raz w miesiącu od października 2017 r. Udział w seminarium – jako formie doskonalenia zawodowego – może zostać potwierdzony pisemne.
Najbliższe spotkanie odbędzie się w poniedziałek 9 kwietnia br. o godzinie 17.00.
Temat: Obraz sportu w kinie PRL-u
W wizerunkach sportu w kinie PRL na pierwszy plan wysuwały się zadania propagandowe, związane choćby z ideą formowania Nowego Człowieka czy też przewagą sportowców z krajów socjalistycznych. Trzeba jednak pamiętać, że takie imprezy jak choćby Wyścig Pokoju, oprócz tego, że spełniały zadania propagandowe, dawały Polakom sporo satysfakcji związanej z uczestniczeniem w wydarzeniu sportowym. Nawet jeśli sukcesy polskich sportowców były wykorzystywane przez władze, sprawiały przecież radość przede wszystkim kibicom. Nic więc dziwnego, że filmy pokazujące środowisko czy też zawody sportowe, stanowiły atrakcję dla widza, który często był jednocześnie kibicem.
Ideologizacja sportu nie musi być związana tylko z polityką, sport miał przekazywać także idee humanizmu, uczciwej rywalizacji. Obraz ten widoczny jest w licznych filmach dokumentalnych (oglądając przynajmniej niektóre z dokumentów, warto zastanowić się nad sposobami przedstawiania sportu, nad wykorzystaniem filmowych środków wyrazu do prezentacji idei sportowych zmagań). Oczywiście, w sporcie nie brakuje również wypaczeń tych szlachetnych idei, prowadzących niekiedy wprost do oszustwa. Także one znalazły swoje filmowe odzwierciedlenie. Dzięki sportowi ukazywano również postawy społeczne, co widać szczególnie w kinie drugiej połowy lat 70. W filmach rozrachunkowych sport służył krytyce społeczeństwa i władzy. Z drugiej strony, ukazując sportowców, filmowcy przedstawiali nierzadko wnikliwe portrety psychologiczne i zastanawiali się na ludzkim losem.
Pokazane zostaną fragmenty następujących filmów: Wyścig pokoju (1951); Trzy starty, reż. Ewa Petelska, Stanisław Lenartowicz, Czesław Petelski (1955); Mąż swojej żony, reż. Stanisław Bareja (1960); Bokser, reż. Julian Dziedzina (1966); Jubileuszowy, reż. Jan Łomnicki (1967); Autobus z napisem „Koniec”, real. Mariusz Walter (1971); Wielki bieg, reż. Jerzy Domaradzki (1981); Piłkarski poker, reż. Janusz Zaorski (1988).
Wykład:
prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy), autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; Polskie seriale telewizyjne, red. P. Zwierzchowski, B. Giza, J. Bates, K. Kosińska, Bydgoszcz 2015.
Miejsce spotkań:
Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki, ul. Marszałkowska 21/25, Warszawa
Kolejne spotkanie:
PRL w komedii, komedia w PRL-u – 7 maja 2018
Koordynator projektu:
Sławomir Stępień, tel. (22) 860-70-50, slawomir.stepien@ipn.gov.pl