Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Warszawie zorganizowało konferencję naukową „Epistolografia w Polsce Ludowej (1945–1989). List i jego pochodne w systemie politycznym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym państwa”. Spotkanie odbyło się w dniach 16–17 maja 2019 r. w Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki przy ul. Marszałkowskiej 21/25 w Warszawie.
We współczesnym świecie, zdominowanym przez media elektroniczne, tradycyjna papierowa korespondencja przechodzi do lamusa. Cyfrowy obieg informacji, a zwłaszcza rewolucja internetu, nieodwracalnie zmieniły dotychczasowe sposoby i narzędzia komunikacji. Poręczne, mobilne urządzenia elektroniczne umożliwiły uzyskanie niemal nieograniczonego dostępu do wiadomości i dzielenie się nimi na bieżąco – w czasie rzeczywistym. Współczesne komunikatory zmieniają świat. Opublikowane w nich treści wywołują emocje, generują dyskusje i komentarze, które w odpowiednich warunkach prowadzą nawet do zmiany systemów społeczno-politycznych (czego doskonałym przykładem była tzw. arabska wiosna). Wieloaspektowy i złożony problem związany z rozwojem i obecnością mediów cyfrowych zostawiamy jednak na boku; jest on dla nas tylko pretekstem do spojrzenia wstecz – na czasy, gdy jednym z najważniejszych narzędzi komunikacji była korespondencja listowna i jej pochodne.
Celem konferencji była próba odpowiedzi na pytanie, jaką rolę odgrywały w obiegu informacyjnym ówczesnej Polski korespondencja i jej pochodne oraz w jaki sposób, w jakim zakresie i na ile skutecznie – mimo wszystkich związanych z tym ograniczeń systemowych – wpływały na tamtą rzeczywistość polityczną, społeczną, gospodarczą i kulturalną. Czy mogły ją kształtować w sposób podobny do nowoczesnych – cyfrowych narzędzi komunikacji?
W ramach konferencji przybliżyliśmy następujące grupy tematów i związanych z nimi zagadnień szczegółowych:
- Korespondencja jako źródło historyczne – problemy metodologiczne
- Aspekt polityczny. List jako narzędzie walki, interwencji i dialogu politycznego
- List i jego pochodne w systemie opresji państwa
- Aspekt społeczny i gospodarczy
- Aspekt społeczny i kulturalny
- Instytucje związane z obiegiem korespondencji
- Konkursy historyczne ogłaszane przez media lokalne (lata dziewięćdziesiąte) – pierwsze wypowiedzi nieskrępowane cenzurą dotyczące lat 1939–1989.
Przewidziana jest publikacja referatów w tomie pokonferencyjnym.
Retransmisja na kanale IPNtv
16 maja 2019
Sesja I: Korespondencja w działalności aparatu władzy i tajnej policji politycznej
Sesja II: Korespondencja jako źródło do badań życia społeczno-politycznego, kulturalnego i naukowego PRL (część 1)
Sesja II: Korespondencja jako źródło do badań życia społeczno-politycznego, kulturalnego i naukowego PRL (część 2)
Sesja II: Korespondencja jako źródło do badań życia społeczno-politycznego, kulturalnego i naukowego PRL (część 3)
17 maja 2019
Sesja I: Listy do czasopism
Sesja II: Listy jako skargi, protesty, petycje i interwencje (część 1 i 2)
Przewidziana jest publikacja referatów w tomie pokonferencyjnym.