Nawigacja

Aktualności

Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021

2 października, w Narodowy Dzień Pamięci o Ludności Cywilnej Powstańczej Warszawy, w Pruszkowie odbyły się obchody poświęcone więźniom obozu Dulag 121 i osobom niosącym im pomoc, zorganizowane przez Powiat Pruszkowski, Miasto Pruszków, Instytut Pamięci Narodowej, Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Muzeum Dulag 121. W obchodach wziął udział zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma.

Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Małgorzata Bojanowska, uhonorowana Medalem „Pro Patria” za szczególne przyczynienie się do kultywowania pamięci o walce o niepodległość RP – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Małgorzata Bojanowska odebrała Medal „Pro Patria” z rąk szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Kasprzyka – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Wystąpienie zastępcy prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy podczas obchodów Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Wystąpienie zastępcy prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy podczas obchodów Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc – Pruszków, 2 października 2021. Fot. Sławek Kasper (IPN)

Główne uroczystości rozpoczęły się o godz. 14.00 pod pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa” na terenie byłego obozu Durchgangslager 121 w Pruszkowie, Wzięli w nich udział m.in. przedstawiciele rządu, Sejmu i Senatu, wojska, duchowieństwa, stowarzyszeń i organizacji, młodzież i okoliczni mieszkańcy oraz szczególni goście – świadkowie historii, byli więźniowie obozu Dulag 121 oraz osoby udzielające im pomocy. W intencji ludności cywilnej, wypędzonej z powstańczej Warszawy do obozu przejściowego w Pruszkowie,  a także tych wszystkich, którzy nieśli im pomoc, została odprawiona Msza Święta polowa.

Podczas okolicznościowych przemówień po zakończeniu nabożeństwa głos zabrał m.in. wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma, który podkreślił wagę pamięci o olbrzymiej ofierze, złożonej przez ludność cywilną Warszawy. Nawiązał także do inicjatyw Instytutu dotyczących obozu Dulag 121:

IPN w ubiegłym roku, w Dniu Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121, ufundował tablicę upamiętniającą zamordowanych i zmarłych w obozie – przypomniał dr Szpytma. – W tym roku w Instytucie została przygotowane szeroka ekspertyza zmieniająca spojrzenie na status obozu Dulag 121 w Pruszkowie i gehennę cywilów. W przyszłym roku ukaże się książka IPN, która nam to przybliży.

Dzięki ekspertyzie i wnioskowi IPN do Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych żyjący więźniowie obozu przejściowego Dulag 121 otrzymali właśnie uprawnienia kombatanckie.

Ludność cywilna była najbardziej poszkodowaną grupą podczas i po upadku Powstania Warszawskiego – podkreślił wiceprezes IPN. – Szacuje się, że przez obóz przejściowy w Pruszkowie przeszło 400-450 tys. wypędzonych mieszkańców Warszawy i okolicznych miejscowości. Na miejscu zastawali fatalne warunki bytowe i sanitarne, urągające jakimkolwiek standardom. W okólniku z 28 sierpnia 1944 roku Minister Spraw Zagranicznych rządu RP na uchodźstwie Tadeusz Romer stwierdza: „Warunki w Pruszkowie przekraczają wszystko, co dotychczas było wiadome o obozach koncentracyjnych u Niemców”. Choć większość wypędzonych uznano za niezdolnych do pracy i wysłano na teren GG, to w wyniku brutalnych selekcji rozdzielono cale rodziny. Stąd też małoletni poniżej 14 roku życia trafiali do obozów koncentracyjnych i na roboty przymusowe. Na wypędzonych do Pruszkowa, podejrzanych o udział w Powstaniu Warszawskim, dokonywano egzekucji m.in. w Piastowie na Papierni, na gliniankach koło cegielni Potulickich i na gliniankach Hosera na Żbikowie. Na skutek selekcji 70 tys. wypędzonych trafiło do obozów koncentracyjnych, a 150 tys. na roboty przymusowe. Łącznie minimum 40% wszystkich wypędzonych do Pruszkowa trafiło do miejsc, gdzie poddawani byli dalszej bezpośredniej i pośredniej eksterminacji.

– To miejsce woła – woła do świata, by pamiętał, kto był ofiarą, a kto sprawcą. Woła o zadośćuczynienie dla ofiar. My to wołanie nagłaśniamy i będziemy to czynić nieustannie, nie tylko każdego 2 października – zakończył swoje wystąpienie dr Mateusz Szpytma.

Podczas uroczystości Medalem „Pro Patria” za szczególne przyczynienie się do kultywowania pamięci o walce o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej uhonorowana została Małgorzata Bojanowska. 

Po oficjalnych przemówieniach odczytano Apel Pamięci, a następnie rozpoczęła się ceremonia złożenia wieńców i wiązanek kwiatów przed pomnikiem „Tędy przeszła Warszawa”. 

Uczestnicy uroczystości mogli także wysłuchać koncertu pieśni patriotycznych w wykonaniu Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego.

Tegoroczne Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc zostały objęte Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości.

do góry