E-Księgarnia
14 października 1950 roku zakończył się trwający od 5 października proces IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość", na którego czele stał Łukasz Ciepliński – oficer przedwojennego Wojska Polskiego, inspektor rzeszowski ZWZ-AK i komendant krakowskiej Delegatury Sił Zbrojnych. Był to już kolejny proces członków WiN.
Misja skazana na niepowodzenie?
Z powodu aresztowań skład i organizacja Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (WiN) zmieniały się. W styczniu 1947 roku Łukasz Ciepliński utworzył IV Zarząd Główny WiN. Czy była to misja skazana na niepowodzenie?
– Określenie, że była to misja bezsensowna, byłoby kłamliwe i stanowiłoby zaprzeczenie wielowiekowej tradycji insurekcyjnej – mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia dr Tomasz Łabuszewski, naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Warszawie. – Rzeczywiście decyzja Łukasza Cieplińskiego przypadła na szczególnie dramatyczny moment przekreślający jakiekolwiek nadzieje na zmianę, czyli fałszerstwo pierwszych wyborów do Sejmu Ustawodawczego i z tym się wiązała najskuteczniejsza, jak się okazało, operacja resortu bezpieczeństwa, czyli amnestia, która miała na celu rozbicie w wielu miejscach jednolitych struktur terenowych Podziemia. Więc decyzja Łukasza Cieplińskiego była ze wszech miar heroiczna – opowiada ekspert.
Kolejny proces WiN
Ppłk Łukasz Ciepliński został aresztowany w listopadzie 1947 roku przez funkcjonariuszy UB. Proces IV Zarządu Głównego WiN odbył się w 1950 roku.
Jak przyznaje gość audycji, proces IV Zarządu różnił się od pozostałych przede wszystkim długością śledztwa. – To jest paradoks, bo pierwsze trzy Zarządy Główne WiN dysponowały realną siłą, a czwarty już tej siły zdecydowanie nie miał – podkreśla. – Śledztwa i same procesy pierwszych trzech zarządów trwały po kilka tygodni, najwyżej miesięcy. Drugi element, który jest wspólny dla wszystkich tych procesów, to wymiar propagandowy. Każdy z nich był spektaklem wymyślonym przez resort bezpieczeństwa i władze partyjne i każdy z nich miał do odegrania konkretną rolę. IV Zarządowi przypadła rola przypisania Zrzeszeniu WiN miana agentury obcych wywiadów i że miał kontakty z czołowymi hierarchami Kościoła katolickiego – wyjaśnia dr Łabuszewski.
Aresztowania członków IV Zarządu
Członkowie IV Zarządu zostali aresztowani między 27 listopada 1947, a 1 lutego 1948 roku. 1 marca 1951 roku w więzieniu mokotowskim w Warszawie komuniści zamordowali siedmiu członków Zarządu. Byli to: ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, mjr Mieczysław Kawalec, kpt. Franciszek Błażej, kpt. Józef Rzepka, por. Karol Chmiel i por. Józef Batory.
– Patrząc na proces IV Zarządu widzimy, że należało pokazać wszem i wobec, że władza komunistyczna jest bezlitosna wobec swoich przeciwników. Taką rolę odstraszającą ten wyrok spełnił – ocenił gość audycji.
V Zarząd WiN składał się także z funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa (UB). – Poprzez przejęcie tras kurierskich UB chciał dotrzeć do ośrodków wywiadowczych państw zachodnich, ulokowanych głównie na terenie Niemiec. To pierwszy cel, który został z powodzeniem zrealizowany, a drugi to jest zohydzenie szyldu Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – dopowiada rozmówca Doroty Truszczak.
W audycji także:
- Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych (19.10) i wspomnienie o ks. Jerzym Popiełuszce. Święto obchodzone jest w rocznicę zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki przez funkcjonariuszy SB.
- książka: Adam Pleskaczyński „Wartheland. Dzieje zbrodni” o funkcjonowaniu w Wielkopolsce i na ziemi łódzkiej wzorcowego okręgu Rzeszy", w którym prowadzona była najbardziej rasistowska i bezwzględna polityka narodowościowa spośród wszystkich obszarów bezpośrednio wcielonych do Niemiec.
- W cyklu „Było, będzie” o wybranych wydarzeniach organizowanych przez IPN oraz o wybranych artykułach z portalu przystanekhistoria.pl.
POSŁUCHAJ AUDYCJI
Poprzednia audycja: „Przystanek Historia”, 22 września 2021
Odcinki archiwalne na portalu przystanekhistoria.pl
* * *
Cykl audycji „Przystanek Historia” jest realizowany wspólnie przez Instytut Pamięci Narodowej i Program I Polskiego Radia. Rozmowy poświęcone są ważnym wydarzeniom, które wpłynęły na dzieje Polski w XX wieku oraz ludziom, którzy tę historię tworzyli.