E-Księgarnia
W poniedziałek 27 stycznia 2020 r. w Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN w Warszawie odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Z kamerą po… Oblicza polskiego kina przed i powojennego”. Prof. Piotr Zwierzchowski zaprezentował temat: „Przed wojną, po wojnie. Klasyka literatury na ekranie”.
Klasyczne dzieła polskiej literatury niejednokrotnie były przenoszone na ekran. W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości na ich adaptacje można spojrzeć w kontekście ponownego formowania wspólnej tożsamości Polaków. Wpisywano kino w tradycje literatury narodowej, choć dokonywano zarazem swoistej melodramatycznej reinterpretacji kultury kanonicznej. W kolejnych dekadach filmowcy podejmowali się adaptacji, uwzględniając między innymi status dzieła w świadomości zbiorowej, jego potencję interpretacyjną czy walory ludyczne. Klasyka literatury kojarzy się przede wszystkim z dziełami reprezentującymi wysoki poziom artystyczny, ale też mającymi znaczenie dla kultury narodowej, między innymi ze względów patriotycznych. Warto jednak wspomnieć także o klasyce literatury popularnej, po którą kino sięgało równie chętnie. Wybór dzieła literackiego, jak również modele adaptacji, różniły się w zależności od zmian zachodzących w polskiej historii i kulturze, jak również od rozwijających się możliwości narracyjnych kina. Nie chodzi więc o ocenę samych filmów, ale porównywanie ich strategii adaptacyjnych.
Pokazane zostały fragmenty następujących filmów: Rok 1863 (1922), reż. Edward Puchalski; Wierna rzeka (1936), Leonard Buczkowski; Wierna rzeka (1983), reż. Tadeusz Chmielewski; Pan Tadeusz (1928), reż. Ryszard Ordyński; Pan Tadeusz (1999), reż. Andrzej Wajda; Dziewczęta z Nowolipek (1937), reż. Józef Lejtes; Dziewczęta z Nowolipek (1985), reż. Barbara Sass; Rajska jabłoń (1985), reż. Barbara Sass; Trędowata (1936), reż. Juliusz Gardan; Trędowata (1976), reż. Jerzy Hoffman.
Wykład: prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu, autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; Polskie seriale telewizyjne, red. Piotr Zwierzchowski, Barbara Giza, John Bates, Karolina Kosińska, Bydgoszcz 2015. Ostatnio wspólnie z Mariuszem Guzkiem, Sąsiedzi. Film o bydgoskim wrześniu 1939, Bydgoszcz 2019.
Czternasta edycja cyklu wykładów, w których – z uwagi na przypadającą w tym roku 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej – spróbujemy przybliżyć historię polskiej kinematografii z perspektywy osób, które tworzyły w okresie przed i po wojnie, jak również ukazać wybrane wydarzenia i zjawiska, charakterystyczne dla tamtych czasów. Pokażemy zarówno kontynuację pewnych form i ciągłość personalną, jak i zmiany, wynikające i z przemian politycznych, i ze zmieniających się konwencji, gatunków, sposobów narracji itd. Dlatego też, w czasie spotkań będziemy starali się przedstawić m.in. ważne postaci i charakterystyczne zjawiska polskiej kinematografii, powstające gatunki filmowe, wybitnych aktorów i reżyserów tamtych czasów.
Zaprezentujemy filmowe obrazy najważniejszych bohaterów polskiego życia społeczno-politycznego, a także filmowe wizje przełomowych wydarzeń w historii Polski, np. wojny polsko-bolszewickiej, czy wojny obronnej 1939 r. Spróbujemy wreszcie odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób kino podjęło próbę historycznej refleksji nad tymi tragicznymi wydarzeniami. Refleksje te prowadzone będą w kilku płaszczyznach czasowych, czyli kina okresu II RP, wojny i okupacji, PRL, a także III RP.
Seminarium adresowane jest do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, studentów kierunków humanistycznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, z możliwością wykorzystania podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w nowej formule, sprawdzającej umiejętność analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury, np. filmu. Proponujemy sześć spotkań odbywających się raz w miesiącu – od października 2019 r. Udział w seminarium – jako formie doskonalenia zawodowego – może zostać potwierdzony pisemne.
Kolejne tematy:
1. Przed wojną, po wojnie. Tadeusz Dołęga-Mostowicz i film – 9 marca 2020
2. Przed wojną, po wojnie. Historia na ekranie – 6 kwietnia 2020