Nawigacja

Aktualności

„Portrety funkcjonariuszy – obraz aparatu represji w kinie PRL-u” – spotkanie w ramach seminarium „Z kamerą po PRL-u. Oblicza polskiego kina powojennego” – Warszawa, 5 marca 2018

Dwunasta edycja cyklu wykładów „Z kamerą po PRL-u”, w której spróbujemy przedstawić rzeczywistość peerelowską widzianą przez pryzmat filmów fabularnych i dokumentalnych, jak również kronik filmowych, powstałych w latach 1944–1989. Filmy zrealizowane w PRL stanowią specyficzne świadectwo kultury tamtych lat. Z jednej strony są, mimo wszystko, odzwierciedleniem autentycznego życia, przetworzonym przez ideologiczne, a w jeszcze większym stopniu polityczne widzenie świata. Z drugiej pokazują, w jaki sposób konstruowany był tekst filmowy, jak przedstawiano pewną formę świata wyobrażonego, jak również wskazują na cechy charakterystyczne dla estetyki filmu fabularnego i dokumentalnego. Opowiemy o bardzo różnych zjawiskach charakterystycznych dla powojennego kina polskiego; zarówno tych, które wprost wynikały z polityki kulturalnej tamtego okresu, jak i tych niezależnych artystycznie. Oprócz arcydzieł polskiego kina, pokazane zostaną także fragmenty filmów o jednoznacznie propagandowym zabarwieniu. W kolejnych spotkaniach zaprezentujemy filmowe wizerunki, do których kino PRL-u odwoływało się w różnym stopniu, ale które wbrew pozorom, nie zawsze były proste i jednoznaczne.

Seminarium adresowane jest do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, studentów kierunków humanistycznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, z możliwością wykorzystania podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w nowej formule, sprawdzającej umiejętność analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury, np. filmu. Proponujemy sześć spotkań w cyklu miesięcznym odbywających się od października 2017 r. Udział w seminarium – jako formie doskonalenia zawodowego – może zostać potwierdzony pisemne.

W poniedziałek 5 marca br. odbyło się spotkanie na temat: Portrety funkcjonariuszy – obraz aparatu represji w kinie PRL-u

W wizerunku aparatu bezpieczeństwa w polskim filmie fabularnym interesujące jest nie tylko spojrzenie na uporządkowane chronologicznie zmiany w ukazywaniu postaci funkcjonariuszy. Warto zwrócić uwagę na pełnione przez nie funkcje. W filmie socrealistycznym będzie chodziło o przedstawienie obrazu społeczeństwa i struktury społecznej. Oficerowie bezpieczeństwa mieli być ostateczną instancją, do której można się zwrócić w sytuacji zagrożenia. Z kolei filmy sensacyjno-szpiegowskie pokazywały siłę państwa i stanowiły ostrzeżenie dla obywateli. Realizowane w latach 60. filmy o działaniach aparatu bezpieczeństwa w początkach Polski Ludowej legitymizowały zarówno jej przeszłość, jak i teraźniejszość.

Ważną grupę filmów stanowią utwory nastawione na rozliczenie z przeszłością i ukazujące w ten sposób obraz teraźniejszości. Można tu wyróżnić trzy fazy. Po pierwsze, będą to nieśmiałe próby, tak jak to było wówczas możliwe, nawiązania do przeszłości na początku lat 60. Drugą grupę tworzą filmy należące do tzw. nurtu kina „rozrachunkowego”, z przełomu lat 70. i 80. Trzecia wreszcie grupa to filmy zrealizowane po roku 1989. Wśród tych ostatnich szczególną uwagę zwracają Psy Władysława Pasikowskiego. Film ten jednak stanowi przede wszystkim jeden z najważniejszych i najciekawszych portretów okresu transformacji.

Pokazane zostaną fragmenty następujących filmów: Niedaleko Warszawy (1954), reż. Maria Kaniewska-Forbert; Yokmok (1963), reż. Stanisław Możdżeński; Hasło Korn (1968), reż. Waldemar Podgórski; Indeks (1977/1981), reż. Janusz Kijowski; Przesłuchanie (1982/1989), reż. Ryszard Bugajski; Rozmowy kontrolowane (1991), reż. Sylwester Chęciński; Psy (1992), reż. Władysław Pasikowski; Gry uliczne (1996), reż. Krzysztof Krauze; Norymberga (2006, Teatr TV), reż. Waldemar Krzystek.

Kolejne spotkania:

  • Obraz sportu w kinie PRL-u – 2018
  • PRL w komedii, komedia w PRL-u – 2018

Wykład:

prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy), autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; Polskie seriale telewizyjne, red. P. Zwierzchowski, B. Giza, J. Bates, K. Kosińska, Bydgoszcz 2015.

Miejsce spotkań:

Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki, ul. Marszałkowska 21/25, Warszawa

Koordynator projektu:

Sławomir Stępień, tel. (22) 860-70-50, slawomir.stepien@ipn.gov.pl

do góry