E-Księgarnia
W poniedziałek 7 października w Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN w Warszawie odbyło siępierwsze w tym roku szkolnym spotkanie z cyklu „Z kamerą po… Oblicza polskiego kina przed i powojennego”. Prof. Piotr Zwierzchowski zaprezentował temat: „Przed wojną, po wojnie. Aleksander Ford”.
Przed 1939 r. Aleksander Ford był jednym z najciekawszych twórców polskiego kina. Wykorzystując swój talent artystyczny sięgał do tematyki społecznej, tworząc filmu oryginalne i cenione nie tylko w Polsce. Był współzałożycielem Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego START i Spółdzielni Autorów Filmowych, a w pierwszej połowie lat 40. współorganizatorem Czołówki Filmowej I Dywizji Wojska Polskiego. Po II wojnie światowej współtworzył ówczesny ład kinematograficzny, będąc jednym z najpotężniejszych ludzi w polskim kinie. Nakręcił największy polski przebój filmowy – Krzyżaków. W drugiej połowie lat 60. stał się ofiarą rozliczeń w kinematografii, a w konsekwencji antysemickiej kampanii 1968 r. został zmuszony do wyjazdu z Polski. Nigdy nie odnalazł się na Zachodzie, mimo że zrealizował tam kilka filmów.
Ford był postacią niejednoznaczną: przed wojną jego filmy wpisywały się w opozycję wobec mainstreamowej branży, po wojnie przez wiele lat był swoistym uosobieniem kina PRL-u. Najpierw niemal wszechmocny, później odrzucony i doprowadzony do samobójczej śmierci na wygnaniu, ceniony i darzony szczerą niechęcią. Znany z podkupywania scenariuszy, niechęci zarówno do młodych twórców (zwłaszcza bardziej utalentowanych od niego), jak i nowinek artystycznych, cechował się jednak wysoką kulturą realizacyjną. Jego uwikłanie w politykę przesłania często refleksję nad sprawami czysto filmowymi. Trudno się jednak temu dziwić, ponieważ jego biografia, która sama w sobie jest tematem na pasjonujący scenariusz filmowy, stanowi zarazem niezwykle ciekawy przyczynek do historii polskiego kina, czy szerzej nawet – polskiej kultury.
Podczas spotkania pokazane zostały fragmenty następujących filmów Aleksandra Forda: Sabra (1933), Ludzie Wisły (1938), Ulica Graniczna (1948), Młodość Chopina (1951), Piątka z ulicy Barskiej (1953), Ósmy dzień tygodnia (1958), Krzyżacy (1960), Pierwszy dzień wolności (1964).
Wykład: prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu, autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; Polskie seriale telewizyjne, red. Piotr Zwierzchowski, Barbara Giza, John Bates, Karolina Kosińska, Bydgoszcz 2015. Ostatnio wspólnie z Mariuszem Guzkiem, Sąsiedzi. Film o bydgoskim wrześniu 1939, Bydgoszcz 2019.
Kolejne tematy:
- Przed wojną, po wojnie. Leonard Buczkowski – 4 listopada 2019
- Przed wojną, po wojnie. Adolf Dymsza – od Dodka do... Pana Dodka – 16 grudnia 2019
- Przed wojną, po wojnie. Klasyka literatury na ekranie – 27 stycznia 2020
- Przed wojną, po wojnie. Tadeusz Dołęga-Mostowicz i film – 9 marca 2020
- Przed wojną, po wojnie. Historia na ekranie – 6 kwietnia 2020
***
Czternasta edycja cyklu wykładów, w których – z uwagi na przypadającą w tym roku 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej – spróbujemy przybliżyć historię polskiej kinematografii z perspektywy osób, które tworzyły w okresie przed i po wojnie, jak również ukazać wybrane wydarzenia i zjawiska, charakterystyczne dla tamtych czasów. Pokażemy zarówno kontynuację pewnych form i ciągłość personalną, jak i zmiany, wynikające i z przemian politycznych, i ze zmieniających się konwencji, gatunków, sposobów narracji itd. Dlatego też, w czasie spotkań będziemy starali się przedstawić m.in. ważne postaci i charakterystyczne zjawiska polskiej kinematografii, powstające gatunki filmowe, wybitnych aktorów i reżyserów tamtych czasów.
Zaprezentujemy filmowe obrazy najważniejszych bohaterów polskiego życia społeczno-politycznego, a także filmowe wizje przełomowych wydarzeń w historii Polski, np. wojny polsko-bolszewickiej, czy wojny obronnej 1939 r. Spróbujemy wreszcie odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób kino podjęło próbę historycznej refleksji nad tymi tragicznymi wydarzeniami. Refleksje te prowadzone będą w kilku płaszczyznach czasowych, czyli kina okresu II RP, wojny i okupacji, PRL, a także III RP.
Seminarium adresowane jest do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, studentów kierunków humanistycznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, z możliwością wykorzystania podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w nowej formule, sprawdzającej umiejętność analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury, np. filmu. Proponujemy sześć spotkań odbywających się raz w miesiącu – od października 2019 r. Udział w seminarium – jako formie doskonalenia zawodowego – może zostać potwierdzony pisemne.