E-Księgarnia
W poniedziałek 18 lutego 2019 r. w Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN w Warszawie odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Z kamerą po II Rzeczypospolitej. Oblicza polskiego kina przedwojennego”, organizowanym przez IPN Oddział w Warszawie. Prof. Piotr Zwierzchowski zaprezentował temat: „Kino II Rzeczypospolitej – historia i zjawiska”.
Kino II Rzeczypospolitej nie miało dobrej opinii. Utrwaliło się przekonanie, że było na bardzo niskim poziomie realizacyjnym, służyło zaspokajaniu najbardziej niewybrednych gustów, a jego wartość artystyczna była znikoma. Choć kryje się tu ziarno prawdy, nie wolno jednak zapominać o rozmaitych uwarunkowaniach, którym podlegała ówczesna kinematografia. Była zjawiskiem dynamicznym, a wpływ na nią miały przemiany i konteksty polityczne, społeczne, kulturowe, ekonomiczne i technologiczne. W zależności od okresu kino budowało polską tożsamość lub służyło władzy politycznej, odzwierciedlało różne zjawiska społeczne, na przykład emancypację kobiet, reagowało na zmiany w technice filmowej, przede wszystkim na wprowadzenie kina dźwiękowego. Zwracając uwagę na ujęcie diachroniczne, warto jednak dostrzec także punkty stałe, np. połączenie melodramatu i idei narodowej w latach 20., czy nastawienie na kino gatunków w następnej dekadzie, jak również brak wielkokapitałowego przemysłu filmowego i związane z tym strategie produkcyjne i dystrybucyjne, które odcisnęły swoje piętno na kulturze produkcji i twórczości filmowej.
Jeden z najbardziej przydatnych podziałów twórczości filmowej stworzył Tadeusz Lubelski, wyróżniając w kinie lat 20. trzy modele: upolityczniony, ludyczny i autoteliczny. Z kolei w latach 30., które rozpoczynają się przełomem dźwiękowym, opóźnionym w stosunku do kina światowego, najważniejsze było wspomniane kino gatunków, przede wszystkim komedie i melodramaty (zresztą, całe polskie kino międzywojenne było wyraźnie melodramatyczne), jak również filmy historyczno-patriotyczne. Powstają wtedy również zjawiska przekraczające wymiar tzw. „branży”, czyli ówczesnego filmowego mainstreamu, na przykład filmy żydowskie czy Stowarzyszenie Miłośników Filmu Artystycznego START.
Pokazane zostaną między innymi fragmenty następujących filmów: Dla Ciebie, Polsko, reż. Antoni Bednarczyk (1920), Cud nad Wisłą, reż. Ryszard Bolesławski (1921), Mocny człowiek, reż. Henryk Szaro (1929), Barbara Radziwiłłówna, reż. Józef Lejtes (1936), Dybuk, reż. Michał Waszyński (1937), Ludzie Wisły, reż. Aleksander Ford (1938).
Prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu, autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; oraz najnowszej Polskie seriale telewizyjne, red. Piotr Zwierzchowski, Barbara Giza, John Bates, Karolina Kosińska, Bydgoszcz 2015.
Kolejne spotkania:
- Kino II Rzeczypospolitej – ludzie kina – 18 marca 2019
- Kino II Rzeczypospolitej – melodramat i komedia – 1 kwietnia 2019
- Kino PRL-u wobec II Rzeczypospolitej – 6 maja 2019
- II Rzeczpospolita w kinie polskim po roku 1989 – 27 maja 2019