E-Księgarnia
Oddział IPN w Warszawie serdecznie zaprasza na kolejne spotkanie z cyklu „Z kamerą po… Oblicza polskiego kina przed i powojennego” .
W poniedziałek 9 marca 2020 r. w Przystanku Historia Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki w Warszawie odbyło się kolejne spotkanie z cyklu „Z kamerą po… Oblicza polskiego kina przed i powojennego”. Prof. Piotr Zwierzchowski zaprezentował temat „Tadeusz Dołęga-Mostowicz i film”.
Od kiedy w 1932 r. opublikował Karierę Nikodema Dyzmy, Tadeusz Dołęga-Mostowicz stał się być może najpopularniejszym pisarzem dekady. Zdążył opublikować 17 książek, a kino zaczęło o nie zabiegać, zanim jeszcze ukazały się drukiem. Aż siedem z nich przeniesiono na ekran, wśród nich Znachora i powieści o doktorze Murku. Jego współpraca z filmem przybierała różne formy, sam też podejmował się pisania scenariuszy, niekoniecznie na podstawie własnych książek. W twórczy i perfekcyjny sposób wykorzystywał schematy i stereotypy literatury popularnej, był zarazem znakomitym obserwatorem życia społecznego. Jeżeli dodamy do tego wyrazistych bohaterów i pasjonujące intrygi, nie może dziwić popularność zarówno jego powieści, jak i ich ekranizacji, nawet jeśli jedne i drugie prezentowały nierzadko nierówny poziom. Błyskotliwa kariera Dołęgi-Mostowicza została przerwana we wrześniu 1939 r. Zginął, mając zaledwie 41 lat. Jego twórczością zainteresowało się jednak także kino powojenne. Sięgano po nią z kilku powodów, a najważniejszym z nich była zapewne stale utrzymująca się popularność jego książek. Nie bez znaczenia były także wspomniane wcześniej cechy twórczości pisarza. Dzięki jego ostremu satyrycznemu spojrzeniu starano się krytykować II Rzeczpospolitą, z kolei na przełomie lat 70. i 80. wpisano te adaptacje w fascynację kinem retro. Zrealizowana w roku 2002 uwspółcześniona wersja Kariery Nikodema Dyzmy potwierdziła aktualność rozpoznań Tadeusza Dołęgi-Mostowicza i filmowy potencjał jego twórczości.
Pokazane zostały fragmenty następujących filmów: Prokurator Alicja Horn (1933), reż. Michał Waszyński, Marta Flantz; Znachor (1937), reż. Michał Waszyński; Trzy serca (1939), reż. Michał Waszyński; Doktór Murek (1939), reż. Juliusz Gardan; Biały murzyn (1939), reż. Leonard Buczkowski; Nikodem Dyzma (1956), reż. Jan Rybkowski; Pamiętnik pani Hanki (1963), reż. Stanisław Lenartowicz; Znachor (1981), reż. Jerzy Hoffman; Kariera Nikodema Dyzmy (1980), reż. Jan Rybkowski, Marek Nowicki; Kariera Nikosia Dyzmy (2002), reż. Jacek Bromski; Dołęga-Mostowicz. Kiedy zamykam oczy (2019), reż. Marek Bukowski.
Wykład: prof. dr hab. Piotr Zwierzchowski, historyk filmu, autor m.in.: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu, Warszawa 2000; Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego, Bydgoszcz 2005; Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków 2005; Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej, Kraków 2006; Kino polskie po roku 1989, Bydgoszcz 2007; Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60., Bydgoszcz 2013; Polskie seriale telewizyjne, red. Piotr Zwierzchowski, Barbara Giza, John Bates, Karolina Kosińska, Bydgoszcz 2015. Ostatnio wspólnie z Mariuszem Guzkiem, Sąsiedzi. Film o bydgoskim wrześniu 1939, Bydgoszcz 2019.
Kolejne spotkanie:
Przed wojną, po wojnie. Historia na ekranie – 6 kwietnia 2020
Wstęp wolny
Czternasta edycja cyklu wykładów, w których – z uwagi na przypadającą w tym roku 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej – spróbujemy przybliżyć historię polskiej kinematografii z perspektywy osób, które tworzyły w okresie przed i po wojnie, jak również ukazać wybrane wydarzenia i zjawiska, charakterystyczne dla tamtych czasów. Pokażemy zarówno kontynuację pewnych form i ciągłość personalną, jak i zmiany, wynikające i z przemian politycznych, i ze zmieniających się konwencji, gatunków, sposobów narracji itd. Dlatego też, w czasie spotkań będziemy starali się przedstawić m.in. ważne postaci i charakterystyczne zjawiska polskiej kinematografii, powstające gatunki filmowe, wybitnych aktorów i reżyserów tamtych czasów.
Zaprezentujemy filmowe obrazy najważniejszych bohaterów polskiego życia społeczno-politycznego, a także filmowe wizje przełomowych wydarzeń w historii Polski, np. wojny polsko-bolszewickiej, czy wojny obronnej 1939 r. Spróbujemy wreszcie odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób kino podjęło próbę historycznej refleksji nad tymi tragicznymi wydarzeniami. Refleksje te prowadzone będą w kilku płaszczyznach czasowych, czyli kina okresu II RP, wojny i okupacji, PRL, a także III RP.
Seminarium adresowane jest do nauczycieli historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, studentów kierunków humanistycznych oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych, z możliwością wykorzystania podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego w nowej formule, sprawdzającej umiejętność analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury, np. filmu. Proponujemy sześć spotkań odbywających się raz w miesiącu – od października 2019 r. Udział w seminarium – jako formie doskonalenia zawodowego – może zostać potwierdzony pisemne.